Licht is een verbazingwekkende energiebron. Het is de kracht achter vrijwel alles wat er op aarde gebeurt. Licht van de zon verheldert de donkere diepten van de ruimte, laat planten tot leven komen en geeft (indirect) energie aan ons lichaam. Maar wist je dat het ook kan helpen om dingen schoon te maken? In luchtreinigers die werken met behulp van een methode genaamd fotokatalyse, zet lichtenergie een proces op gang dat allerlei vervelende luchtverontreinigende stoffen verwijdert.
Voor mensen die aan astma en allergieën lijden, zijn deze fotokatalytische luchtreinigers een ander wapen in de strijd voor schone lucht en een betere gezondheid. Fotokatalyse klinkt misschien vreselijk ingewikkeld, maar het werkt op een relatief eenvoudige manier. Laten we dat eens van dichterbij bekijken!
Wat is nu eigenlijk fotokathalyse?
In het woord fotokatalytische zit katalyse. Dat gaan we nader bekijken. Een katalysator maakt het gemakkelijk om een chemische reactie te laten plaatsvinden. Hier is een voorbeeld van hoe het kan werken. Bekend zijn de katalysatoren in uitlaatsystemen van auto’s. Katalysatoren zijn enorm belangrijk in de industrie; er zijn veel soorten, ze werken op veel verschillende manieren en ze worden gebruikt bij de fabricage van bijna elk chemisch product dat je maar kunt bedenken.
Simpel gezegd is een katalysator een stof die de kans op een chemische reactie vergroot door de energie te verminderen die nodig is om deze op gang te brengen (“activeringsenergie”). Een katalysator kan een chemische reactie versnellen of deze bij een lagere temperatuur laten gebeuren.
Het woord foto komt uit het Grieks en betekent licht (bron: wikipedia). In het begrip fotokatalytische kun je dus concluderen dat er licht nodig nodig is. Fotokatalyse betekent dat licht betrokken is om een katalysator zijn werk te laten doen. Met andere woorden, licht levert de energie die de katalysator laat werken.
Hoe werkt een fotokatalytische luchtreiniger?
In fotokatalytische luchtreinigers is de katalysator die de lucht reinigt van het materiaal titaniumdioxide en wordt geactiveerd door ultraviolet (UV) licht. Je hebt eigenlijk niet veel titaandioxide nodig: alleen een dunne film die het oppervlak bedekt.
Wanneer UV-licht op het titaniumdioxide schijnt, komen elektronen (de minuscule, negatief geladen deeltjes in atomen) vrij aan het oppervlak. Het zijn de elektronen die het nuttige werk voor ons doen qua luchtzuivering. Het wordt ook wel ingezet als luchtreiniger tegen corona.
Voordelen van luchtreinigers met fotokatalyse
Het grote voordeel van fotokatalytische luchtreinigers is dat een luchtzuiverende technologie bevatten. Ze kunnen vervuilende stoffen opvangen en vernietigen door stoffen chemisch om te zetten.
Nadelen van fotokatalytische luchtzuiveraars
Het nadeel van dit proces is dat fotokatalytische luchtreinigers ook kleine hoeveelheden ozon (O3) kunnen produceren, een chemische variant van zuurstof in de lucht die op zichzelf een giftige luchtverontreinigende stof is.
Luchtzuiveringsfabrikanten beweren dat de geproduceerde hoeveelheden ozon ruimschoots binnen de voorgestelde limiet (0,05 delen per miljoen) vallen.
Verder is het zo dat als de binnenlucht vluchtige organische stoffen bevat (VOS), voorkomend in verven en lakken een fotokatalytische luchtreiniger ze soms niet volledig kan verwijderen maar wel chemisch omzetten. Hierdoor blijven er soms toch nog schadelijke stoffen hangen. Een voorbeeld hiervan is formaldehyde.
Alles bij elkaar genomen, is er enige discussie en onzekerheid over de vraag of de verontreinigende stoffen die worden geproduceerd door fotokatalytische luchtreinigers een groter risico voor de menselijke gezondheid kunnen vormen dan degene die ze moeten verwijderen.
Een ander ding is dat een fotokatalytische luchtreiniger altijd een ventilator nodig heeft om de luchtstroom over het titaandioxide oppervlakte te geleiden. De ventilator moet dus voldoende capaciteit hebben om een luchtstroom aan te zuigen en uit te stoten. Een flinke kamer heeft dan ook vaak 30minuten nodig voordat het in zijn geheel is gereinigd.
Een ander probleem is dat de katalysatoren die worden gebruikt in fotokatalytische luchtreinigers een beperkte levensduur hebben, wat de kosten op termijn redelijk hoog houdt.
Fotokatalytische luchtreiniger in de praktijk
Fotokatalytische luchtreinigers pakken alleen bepaalde, chemische vormen van luchtverontreiniging aan en lost het probleem van fijnstof (roet en vuil) niet op. Daarom wordt aangeraden om een combinatie te maken met andere reinigings- en filtertechnologieën. Een typische luchtzuiveraar zuigt vervuilde lucht langs een reeks verschillende reinigingsfasen, die elk een ander soort luchtverontreinigende stof aanpakken:
- Een relatief grof voorfilter vangt grote deeltjes (huisstof, haar en haren van huisdieren) op;
- Een fijn HEPA-filter verwijdert virussen, bacteriën, sporen en schimmels in de lucht;
- Een plasma-ionisator geeft een positieve elektrische lading aan alle resterende stof- en pollendeeltjes, zodat ze aan een negatief geladen metalen rooster blijven plakken;
- Een fotokatalysator vernietigt chemisch resterende organische verontreinigende stoffen zoals uitlaatgassen, vluchtige organische stoffen, enzovoort.
Kortom, een fotokatalytische luchtreiniger is een prima oplossing als je op zoek bent naar meer luchtdesinfectie en het bestrijden van het corona virus.