“……Tientallen Nederlandse wetenschappers en technici werkten eraan mee: het meetinstrument SPEXone op een nieuwe satelliet (PACE) die komende week door de NASA de ruimte in wordt geschoten. Na jarenlange voorbereiding gaat het instrument kleine stofdeeltjes meten, omdat die van belang zijn voor de mate waarin de aarde opwarmt. De lancering is dinsdag vanaf het Kennedy Space Center in Florida. Het instrument werd jaren geleden hier ontworpen en gebouwd en daarna op transport naar de VS gesteld. Het gaat om een publiek-private samenwerking tussen ruimtevaartorganisatie SRON, de Nederlandse vestiging van Airbus en onderzoeksinstelling TNO. Ook de NASA is betrokken. De stofjes, fijnstof of aerosolen genaamd, vormen nog een kleine, maar toch belangrijke onbekende factor in de klimaatwetenschap. Ze hebben een afkoelend effect, omdat ze zonlicht terugkaatsen de ruimte in. Daarnaast zijn ze van invloed op de vorming van wolken, wat voor nog meer afkoeling zorgt. Maar hoe groot die effecten zijn, is nog grotendeels onbekend. Om het nog ingewikkelder te maken: aerosolen kunnen daarnaast ook zelf zonlicht opnemen, waarmee ze klimaatverandering juist verergeren. Klimaatwetenschappers willen er graag veel meer over weten, om zo nauwkeuriger te kunnen bepalen hoe snel en met hoeveel de aarde verder opwarmt. Het fijnstof kan een natuurlijke oorsprong hebben, in de vorm van zeezout of woestijnstof. Maar ook komt het vrij door menselijke activiteiten, zoals in de industrie of het verkeer. Dan gaat het bijvoorbeeld om roet en as. “Het is belangrijk om straks onderscheid tussen de verschillende bronnen van aerosolen te kunnen maken”, zegt Otto Hasekamp, onderzoeksleider van SPEXone en werkzaam bij ruimtevaartorganisatie SRON. “Gaat het om fijnstof afkomstig van zeezout, rook van bosbranden, industrie of woestijnstof bijvoorbeeld.” Met het nieuwe instrument kan in de ruimte worden gemeten hoeveel er van elke soort is. “Of iets van zeezout komt of van vervuiling door de industrie is zeker van belang om te weten”, legt Hasekamp uit. “Want aan het ene kan je wat doen, maar aan het andere niet.” Al in 2017 werd met de bouw van het instrument begonnen. En het nadenken erover begon zelfs al voor 2010, vertelt hij. Ook de ontwikkeling van de technologie is telkens in stapjes verder gegaan. “Het is moeilijk om de deeltjes te meten, want ze zijn er in allerlei soorten en maten. Daar is een complex instrument voor nodig.” De NASA probeerde in 2011 om zelf een dergelijk instrument de ruimte in te brengen. Maar die lancering mislukte, zegt Hasekamp. Daardoor kijkt hij toch met spanning uit naar komende dinsdag, al gaan lanceringen tegenwoordig doorgaans goed. De samenwerking tussen de verschillende bedrijven en onderzoeksinstellingen bij de totstandkoming van het meetinstrument was bijzonder, vertelt Wencke van der Meulen van Airbus in Leiden. “De experts van SRON en Airbus werkten in één team om SPEXone te kunnen ontwikkelingen. Ook het teamwork met NASA was uitzonderlijk. Ze hebben echt naast ons gezeten, wat het gemakkelijk maakte om bij problemen sneller tot oplossingen te komen.” Dat aerosolen van invloed zijn op het klimaat is al jaren bekend. De laatste decennia is vooral in Europa de lucht schoner geworden, door maatregelen tegen luchtverontreiniging. Dat is goed voor de volksgezondheid, maar heeft als negatief bijeffect dat de opwarming van de aarde erdoor wordt versterkt. Er zweven daardoor minder stofdeeltjes in de lucht die de aarde afkoelen. Dat effect komt bovenop de opwarming die wordt veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen. Volgens het laatste rapport van het VN klimaatpanel IPCC zou de aarde zonder aerosolen al meer zijn opgewarmd door de uitstoot van vooral CO2 en methaan, dan nu het geval is. Aerosolen vormen een van de grote onzekerheden die er nog zijn over de toekomstige opwarming van de aarde. Maar dat ze van invloed zijn, is zeker. Het kan ook gaan om vulkaanas. Zo heeft de uitbarsting van de Pinatubo-vulkaan in 1991 de temperatuur op aarde met ongeveer een halve graad afgekoeld. Het was een tijdelijk effect, dat een paar jaar later weer was verdwenen. SPEX-one is overigens niet het enige instrument op PACE. Een ander apparaat gaat de kleur van oceaanwater bepalen. Die kleur zegt wat over fytoplankton: in het water rondzwevende micro-organismen die hun energie uit zonlicht halen. Fytoplankton is een belangrijke bron van zuurstof in de atmosfeer, en daarom willen wetenschappers ook daarvan weten hoe het ermee staat….” (Bron: https://www.rtlnieuws.nl/klimaat/artikel/5432771/spexone-satelliet-klimaatonderzoek)