Beschermen we onze gezondheid door extra ventilatie?

Door de coronacrisis is er meer aandacht voor de gevolgen van een slecht binnenklimaat. Aan de talkshowtafels schuiven regelmatig binnenklimaatdeskundigen aan om te vertellen over het belang van ventilatie en ook in het journaal komt het onderwerp voorbij. De invloed van de luchtkwaliteit op de gezondheid speelt natuurlijk niet alleen nu in verband met COVID-19. Al jaren is bekend dat er bijvoorbeeld in veel schoollokalen niet genoeg frisse lucht is. Leerlingen en leerkrachten kunnen hierdoor vermoeid raken waardoor het concentratievermogen vermindert.

Samen in binnenruimtes
In scholen, maar ook in kantoren en andere gebouwen, komen weer meer mensen in bij elkaar (uiteraard op 1,5 meter afstand). Dit baart internationale wetenschappers zorgen. Zij schreven een brandbrief aan wereldgezondheidsorganisatie WHO. Hun boodschap: “neem de verspreiding van het coronavirus via aerosolen nu eindelijk eens serieus”. Onlangs is wel bekend gemaakt dat alle scholen in Nederland hun onderwijspersoneel en leerlingen uiterlijk op 1 oktober moeten laten weten of het ventilatiesysteem in hun schoolgebouw ‘coronaproof’ is of met een plan komen om ervoor te zorgen dat het gebouw aan de eisen voldoet. Dat blijkt uit het plan waarover het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) schrijft in een brief aan de Tweede Kamer.

Ventilatie-eisen
Voor WHO, het RIVM en het Outbreak Management Team (OMT) is de invloed van die piepkleine zwevende druppeltjes bij coronabesmettingen nog niet duidelijk aangetoond. Dit in tegenstelling tot de grotere druppels die bijvoorbeeld vrijkomen bij hoesten en niezen. Het RIVM adviseert gebouweigenaren daarom om zich aan de ventilatie-eisen uit het Bouwbesluit te houden. Dit houdt in dat er moet worden voldaan aan een ventilatiecapaciteit van tenminste 0,9 dm³/s per m2 (0,9 liter per seconde per vierkante meter vloeroppervlak) met een minimum van 7dm³/s, waarvan minimaal 50% rechtstreeks van wordt toegevoerd.

Meningen verschillen
De bezorgde binnenklimaatexperts zijn echter van mening dat we zoveel mogelijk moeten ventileren. Zij zijn er, in tegenstelling tot veel virologen, van overtuigd dat aerosolen wél voor veel besmettingen zorgen. Vooral in niet goed geventileerde ruimtes. Deze wetenschappers vinden het riskant dat het RIVM de ventilatie-eisen pas wil opschroeven als er meer wetenschappelijk bewijs is. Straks in de herfst zitten we weer met z’n allen binnen, dus nu is hét moment om de staat van de ventilatie in gebouwen in kaart te brengen en waar nodig te verbeteren.

Continu luchtkwaliteit meten
Men is het dus nog niet eens over het aanpassen van de ventilatierichtlijnen, maar meer en vooral beter ventileren is, als je het mij vraagt, hoe dan ook een goed idee. De vraag is wel welke manieren van ventileren afdoende is. Om hier inzicht in te krijgen is het belangrijk continu te meten of een ventilatiesysteem goed werkt en om te monitoren hoe het gesteld is met de luchtkwaliteit in een ruimte. Meten is tenslotte weten en dat geeft zekerheid. Momenteel wordt er in veel gebouwen vooral gecontroleerd of een filter vervuild of schoon is door het drukverschil over het filter te meten. Dit zegt echter niets over de hoeveelheid deeltjes die er werkelijk door het filter gaan.

Door continu de luchtkwaliteit te meten, kun je de noodzaak voor onderhoud in het Gebouw Beheer Systeem (GBS) veel beter signaleren. De binnenluchtkwaliteit (indoor air quality of IAQ) is immers van grote invloed op onze gezondheid en ons welbevinden. Parameters die je kunt meten om te bepalen of de lucht in een ruimte ‘gezond’ is, zijn o.a. temperatuur, luchtvochtigheid, het CO2-gehalte en fijnstof. Tegenwoordig zijn er ook instrumenten die naast deze parameters tegelijkertijd gassen als ozon, formaldehyde, koolmonoxide en vluchtige organische stoffen monitoren.

Gezond binnenklimaat altijd van belang
Hopelijk besteden we door de coronasituatie meer aandacht aan de luchtkwaliteit in gebouwen. Een gezond en duurzaam binnenklimaat is tenslotte altijd van belang en niet alleen om ons te beschermen tegen COVID-19 besmettingen.

Teun Mulder, specialist HVAC-instrumentatie en gebouwautomatisering bij Hitma (tmulder@hitma.nl)